Novosti
< sve vesti
Kvalitet spavanja kod osoba sa multiplom sklerozom (MS)
07. septembar 2022.
Poremećaji spavanja su do četiri puta češći kod osoba sa MS u poređenju sa opštom populacijom sa prevalencijom od 40% do 70%. Loš kvalitet spavanja kod MS je povezan sa stepenom onesposobljenosti, trajanjem bolesti, brojem komorbiditeta, nivoom fizičke aktivnosti, bolom, anksioznošću, depresijom, zamorom i lošijim kvalitetom života osoba sa MS. Sa druge strane, neki autori su sugerisali da poremećaj spavanja može biti faktor rizika za nastanak relapsa MS. Najčešći poremećaji spavanja kod MS uključuju nesanicu, sindrom nemirnih nogu (RLS), opstruktivna sleep apnea sindrom i periodični poremećaji pokreta udova. Sekundarna narkolepsija, REM poremećaj ponašanja u spavanju (RBD) i propriospinalni mioklonus su takođe opisani u nekim izveštajima ili serijama slučajeva kod osoba sa MS.

Poremećaji spavanja su povezani sa pospanošću tokom dana koja je zatim povezana sa zamorom, poremećajima pamćenja i poremećajima raspoloženja. Poremećaji spavanja, poremećaji raspoloženja i zamor često koegzistiraju i utiču jedni na druge i smanjuju kvalitet života osoba sa MS.

Simptomi MS mogu uticati na kvalitet spavanja i to najviše disfunkcija sfinktera mokraćne bešike, spastičnost, neuropatski bol, anksioznost i depresija. Takođe, osobe sa MS koji su nezaposlene imaju lošiji kvalitet spavanja u odnosu na zaposlene.

Nesanica pogađa najmanje 30–40% osoba sa MS. Nesanica i smanjen kvalitet spavanja povezani su sa zamorom tokom dana, iscrpljenošću, prekomernom pospanošću tokom dana, smanjenom koncentracijom, oštećenim dnevnim funkcionisanjem, sa kognitivnim oštećenjem, i imaju negativan uticaj na kvalitet života.

Pacijenti sa multiplom sklerozom sa dijagnozom RLS-a imaju značajno veće rezultate globalnog zamora u poređenju sa onima bez RLS-a.

Rezultati sugerišu da su kod osobe sa MS i depresijom, umorom ili bolom, problemi sa spavanjem koji su sami prijavili povezani sa percipiranom kognitivnom disfunkcijom, i da je uticaj zamora deo ovog odnosa. Čini se da je vizuelnoprostorna memorija kognitivni domen koji je posebno povezan sa lošim kvalitetom spavanja kod ljudi sa MS.

MR studije su pokazale da su lezije u tegmentumu ponsa i dorzalnoj meduli povezane sa opstruktivnom apnejom u spavanju, lezije ili atrofija kičmene moždine sa RLS, bilateralne lezije u lateralnom hipotalamusu sa simptomima sličnim narkolepsiji, lezije u dorzalnom tegmentumu ponsa sa RBD i intramedularne lezije sa propriospinalnim mioklonusom. MR bi mogla da pruži korisne kliničke indikacije za pacijente sa sekundarnim poremećajima spavanja kod osoba sa MS i da izdvoji simptomatske pacijente koji treba da prođu detaljnije studije spavanja.

Poremećaji cirkadijalnog ritma i povećani nivoi proinflamatornih citokina su prepoznati kao potencijalni faktori koji utiču na homeostazu spavanja kod osoba sa MS. Neželjeni efekti povezani sa imunomodulatornom terapijom i volumen demijelinizacionih lezija, mogu doprineti poremećaju normalnog obrasca spavanja. Vreme provedeno u fizičkoj aktivnosti može biti povezano sa boljim kvalitetom spavanja, ali istraživanja sugerišu da osobe sa MS ne provode dovoljno vremena u fizičkoj aktivnosti. Fizička aktivnost može pružiti jedinstvenu priliku za poboljšanje ishoda kvaliteta spavanja.

Lošiji kvalitet spavanja nezavisno i značajno korelira sa povećanjem broja i trajanja relapsa i broja dana aktivnosti MS. Takođe je utvrđena veza između lošeg spavanja i onesposobljenosti kod osoba sa MS koja je indirektna, posredovana depresijom, bolom i fizičkom komponentnom zamora. Lečenje poremećaja spavanja može imati korisne efekte, jer pored poboljšanja spavanja, može smanjiti depresiju, bol i fizički zamor, što zauzvrat može smanjiti onesposobljenost. Poboljšanje kvaliteta spavanja može značajno poboljšati i kvalitet života kod ljudi sa MS.

S obzirom da rezultati istraživanja pokazuju da kvalitet spavanja može uticati i na tok MS, procena kvaliteta spavanja bi se mogla koristiti za dobijanje pouzdanih prognostičkih informacija kod osoba sa MS i zbog toga su neophodna dalja istraživanja kako bi se procenilo da li korekcija poremećaja spavanja može biti efikasna u poboljšanju prognoze MS.

Reference
1.Vitkova M, Gdovinova Z, Rosenberger J, et al. Factors Associated with Poor Sleep Quality in Patients with Multiple Sclerosis Differ by Disease Duration. Disabil. Health J. 2014; 7: 466–71.
2.Garland S.N, Scurrey S.R.M, Ploughman M. Factors Associated with Poor Sleep in Older Adults with Multiple Sclerosis. Int. J. Behav. Med. 2017; 24: 937–45.
3.Kara B, Gökçe Tenekeci E, Demirkaya Ş. Factors Associated with Sleep Quality in Patients with Multiple Sclerosis. AIMS Med. Sci. 2016; 3: 203–212.
4.Bøe Lunde H.M, Aae T.F, Indrevåg W, et al. Poor Sleep in Patients with Multiple Sclerosis. PLoS ONE. 2012;7:e49996.
5.Sahraian MA, Rezaali S, Hosseiny M, et al. Sleep Disorder as a Triggering Factor for Relapse in Multiple Sclerosis. Eur Neurol. 2017; 77(5-6): 258-61.
6.Riccitelli GC, Disanto G, Sacco R, et al. Contribution of sleep disturbances to fatigue in multiple sclerosis: a prospective study using clinical and polysomnographic parameters. Eur J Neurol. 2021 Sep;28(9):3139-46.
7.Kołtuniuk A, Kazimierska-Zając M, Pogłódek D, et al. Sleep Disturbances, Degree of Disability and the Quality of Life in Multiple Sclerosis Patients. Int J Environ Res Public Health. 2022; 19(6): 3271.
8.Hughes AJ, Turner AP, Alschuler KN, et al. Association Between Sleep Problems and Perceived Cognitive Dysfunction Over 12 Months in Individuals with Multiple Sclerosis. Behav Sleep Med. 2018; 16(1): 79-91.
9.Foschi M, Rizzo G, Liguori R, et al. Sleep-related disorders and their relationship with MRI findings in multiple sclerosis. Sleep Med. 2019; 56: 90-97.
10.Sakkas GK, Giannaki CD, Karatzaferi C, et al. Sleep Abnormalities in Multiple Sclerosis. Curr Treat Options Neurol. 2019; 21(1): 4.
11.Siengsukon CF, Aldughmi M, Kahya M, et al. Individuals with mild MS with poor sleep quality have impaired visuospatial memory and lower perceived functional abilities. Disabil Health J. 2018; 11(1): 116-21.
12.Cederberg KLJ, Jeng B, Sasaki JE, Sikes EM, Cutter G, Motl RW. Physical activity and self-reported sleep quality in adults with multiple sclerosis. Disabil Health J. 2021; 14(4): 101133.
13.Cederberg KLJ, Jeng B, Sasaki JE, Sikes EM, Silveira SL, Cutter G, Motl RW. Demographic, clinical, and symptomatic correlates of subjective sleep quality in adults with multiple sclerosis. Mult Scler Relat Disord. 2021; 55: 103204.
14.Buratti L, Iacobucci DE, Viticchi G, et al. Sleep quality can influence the outcome of patients with multiple sclerosis. Sleep Med. 2019; 58: 56-60.
15.Laslett LL, Honan C, Turner JA, et al. Poor sleep and multiple sclerosis: associations with symptoms of multiple sclerosis and quality of life. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2022:jnnp-2022-329227.
16.Vitkova M, Gdovinova Z, Rosenberger J, et al. Is Poor Sleep Quality Associated With Greater Disability in Patients With Multiple Sclerosis? Behav Sleep Med. 2018; 16(2): 106-16.


Autor teksta:
Doc. dr Dejan Aleksić
Klinika za neurologiju, Univerzitetski klinički centar Kragujevac
INFORMACIJE
Politika korišćenja sajta
Politika privatnosti
MAPA SAJTA
Konektom
Novosti
Konektom TV
Podcast
Materijali
Edukacija
Covid19
KONTAKT
HEMOFARM A.D.
Beogradski put bb, 26300 Vršac
+381 13 803 100

Poslovni centar Hemofarm A.D.
Prote Mateje 70, 11000 Beograd
+381 11 381 1200

konektom@hemofarm.com